Eigenlijk zijn weinigen echt voorbereid op het avontuur van de tweede levenshelft. Over het algemeen komen we vanaf ons veertigste ongemerkt in deze fase terecht zonder echt goed te weten wat nu de succesfactoren van deze levensfase zijn. Er is meer aandacht nodig voor de waarde en de uitdagingen die dit avontuur met zich meebrengt. Zowel voor ons persoonlijk als voor onze samenleving.
De eerste levenshelft heeft een duidelijke agenda
Nu denk je misschien, het leven indelen in twee helften is wel heel simpel voorgesteld. Dat is natuurlijk ook zo. Bovendien kan je – zolang je leeft – nooit het exacte midden van je leven bepalen.
Gerekend met de gemiddelde levensverwachting in Nederland
en de (tot nu toe) maximale leeftijd van de mens,
zal dit midden tussen grofweg 40 en 60 jaar liggen.
Toch gebruik ik de indeling in de twee helften graag om een beeld te schetsen van hoe we met ouder worden en ouderen in onze samenleving omgaan. In de eerste levenshelft zijn we voornamelijk op de toekomst gericht. De jaren vanaf onze geboorte tot vijftigjarige leeftijd hebben duidelijke doelen. We gaan leren, krijgen een baan, zoeken een partner, voeden wel of niet kinderen op en volgen een bepaalde carrière. Maar het leven is niet alleen maar groeien, leren en settelen.
Het bereiken van de middelbare leeftijd is het moment waar de twee belangrijke processen in het leven – groei en verlies – het meest duidelijk tegelijkertijd afspelen. Dit meer en meer zichtbare verlies op verschillende vlakken zorgt ervoor dat er aan de tweede levenshelft een negatief beeld kleeft. De tweede helft wordt vaak geassocieerd met aftakeling, ziekte, afhanklijkheid en dood. Iedereen wil oud worden, maar niemand wil het zijn! Er is daardoor weinig aandacht voor de geestelijke groei, waarde en winst van de tweede levenshelft.
We missen een cultuur van goed oud worden
Jong is nog steeds de norm in onze maatschappij. En als je je daar niet naar kunt gedragen dan tel je al snel niet meer mee. Dit geeft stof tot nadenken, want het aantal mensen in onze samenleving dat leeft in de tweede levenshelft groeit snel. Vandaag de dag kunnen we al zeggen dat er – voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis – meer 40-plussers dan 40-minners in Nederland wonen. Over enkele jaren (in 2019) is zelfs de verwachting dat de helft van volwassen Nederland ouder is dan 50 jaar. Bovendien leven we met z’n allen steeds langer. Wie nu rond de pensioengerechtigde leeftijd zit, heeft gemiddeld nog zo’n 20 jaar in te vullen. Het wordt tijd dat we ons wat meer gaan verdiepen in de kracht, waarde en betekenis van de tweede levenshelft.
Maar hoe kun je dan goed ouder worden?
Niet door te doen alsof je jong blijft in ieder geval. Angeles Arrien (cultureel antropoloog) pleit voor het terugbrengen van overgangsrituelen die ons voorbereiden op een leven als wijze en betrokken oudere die een zinvolle bijdrage levert aan de samenleving. Joep Dohmen (levenskunstfilosoof) pleit voor een agenda voor de tweede levenshelft zoals we die ook hebben voor de eerste levenshelft. Het gaat er dus om dat we een cultuur gaan ontwikkelen van goed ouder worden.
Pionier mee!
Ik geloof dat de huidige mensen van middelbare leeftijd degenen zijn die de waardigheid en kracht van het ouder worden weer op de kaart kunnen zetten. Zij kunnen een nieuw licht werpen op het pad voor toekomstige generaties. Dit is een boeiend ontdekkingsproces voor onszelf en voor onze vergrijzende samenleving. Het vraagt om een moment van bezinning op middelbare leeftijd, al dan niet onder begeleiding. Onderzoek wat voor jou belangrijk is in het leven, wat jouw krachtbronnen zijn en hoe je je verder kunt ontwikkelen tot een wijze en betrokken oudere die een vervullend leven leidt.
Nieuwsgierig geworden naar de mogelijkheden om je voor te bereiden op of om jouw plek te vinden in de tweede levenshelft? Het is mijn missie om mensen hierbij te inspireren en te ondersteunen via de Zinnovia Academie. De Zinnovia Academie organiseert inspiratiebijeenkomsten, trainingen, workshops en lezingen. Lees meer