Voor het ouder worden zijn geen algemene regels, wel gemeenschappelijke vragen: Wat wil ik? Wat kan ik? Wat geeft mij energie? Waarvoor ga ik me inzetten? In POWER-workshops gaan deelnemers hierover met elkaar in gesprek. Er zijn inmiddels 14 POWER-groepen verspreid over Nederland, waaronder ook in Eindhoven. Vorig jaar heb ik voor het eerst kennis gemaakt met enkele mensen die aan de wieg stonden van het Eindhovense initiatief. Recent had ik een inspirerend gesprek met Thijs Pouls (82). Hij was het die de aanzet heeft gegeven tot het ontstaan van Power in Eindhoven. Joep Wijsbek had een gesprek met hem over zijn ideeën over hoe je kunt omgaan met ouder worden. De weerslag daarvan tref je hierbij aan in het artikel ‘Het boek van Pouls’. En ik mag dit met jullie delen op deze website!
Het boek van Pouls
Een van de mensen die een belangrijke rol heeft gespeeld in de aanloop naar POWER in Eindhoven is Thijs Pouls. De heer Pouls woont samen met zijn vrouw in een van de WoonincPlusVitalis-residenties in Eindhoven. Ondanks zijn leeftijd (82) is hij een nog zeer vitale man, die zich graag met nieuwe uitdagingen bezighoudt. Vanuit zijn achtergrond als wetenschappelijk programmeur gaat hij daarbij zeer grondig te werk.
Enkele jaren geleden heeft hij zich als bestuurslid van de residentie waar hij woont op deze manier verdiept in het onderwerp ‘ouder worden’. Hij schrijft daarover onder andere in een notitie ‘Omgaan met ouderdom’ het volgende:
Duidelijk is nu dat senioren meer op zichzelf zijn aangewezen. De ouderen van tegenwoordig hebben slechts op latere leeftijd hulp nodig. De grens van hulpbehoevendheid is verschoven. De mensen, die met pensioen zijn en nog zeer vitaal, willen niet vereenzelvigd worden met dat beeld van de oudere mens.
Hij staat in zijn notitie ook stil bij het thema ‘eenzaamheid’:
Eenzaamheid komt voor 30% voor bij ouderen tot 75 jaar en 10% is zelfs ernstig eenzaam. Dit is niet veel anders bij jongere leeftijdsgroepen. Boven de 75 neemt het percentage toe. Dat komt omdat er steeds meer relaties wegvallen. Eenzaamheid stimuleert wel, dat er meer aandacht besteed wordt aan sociale relaties. Duurt de eenzaamheid langer dan kunnen negatieve gevolgen niet uitblijven zelfs het proces versnellen van fysieke achteruitgang.
De heer Pouls beperkt zich niet tot alleen een aantal constateringen, hij komt ook met suggesties en aanbevelingen. Deze zijn mede gebaseerd op literatuurstudie, maar voor een groot deel ook het resultaat van zijn eigen levenservaring.
Vandaar dat wij hier graag wat nader bij stil staan.
Thijs Pouls is in 1934 geboren te Rotterdam. Na de HBS heeft hij in de avonduren de studie MO-wiskunde gedaan. Daarmee kwam hij in 1960 als wetenschappelijk programmeur in het computervak terecht. Daar heeft hij nooit spijt van gehad. In 1962 is hij getrouwd en in 1964 kreeg hij een zoon en in 1968 een dochter.
Met het bedrijf waar hij op dat moment werkte ging het echter allemaal niet zo best. Collega’s maakten zich zorgen over hun baan. “Ik had zo veel vertrouwen in mezelf”, aldus de heer Pouls, “dat ik er van overtuigd was, dat er zich wel nieuwe uitdagingen zouden opdoen. Ik heb me nooit zorgen gemaakt over de toekomst. Dat wil niet zeggen dat ik mij niet op de toekomst voorbereidde. Ik maakte me alleen geen zorgen. Ik ging de toekomst positief tegemoet. Met de gedachte er komen wel kansen en die moet je benutten”.
Het bedrijf werd overgenomen door Philips en daarmee werd zijn horizon verbreed. Na enige tijd ging Philips op computergebied samenwerken met Siemens. Er werd een extern bureau in de arm genomen om een organisatiehandboek samen te stellen. Aan de heer Pouls werd gevraagd daar ondersteuning aan te geven. Deze samenwerking werd later weer beëindigd. In de tussentijd maakte de heer Pouls van alles mee. Hij kwam in een managementfunctie terecht en hij heeft een ondernemingsraad opgericht.
Na het mislukken van de samenwerking raakte hij zijn functie kwijt. Hem konden ze niet meer gebruiken. “Ik zag collega’s als een hoopje ellende zitten te niksen. Ze bleven thuis, want ze hadden niets meer te doen”, aldus de heer Pouls. Hoe pakte hij dat aan? Hij stapte op zijn directeur af en zei. “Moet onze nieuwe organisatie ook niet in kaart gebracht worden?” Ik zei hem dat ik het kunstje wel had afgekeken van dat externe bureau. Hij was er direct voor te vinden en vond dat ik dan maar gelijk deel zou uitmaken van de afdeling P&O en zou gaan rapporteren aan het hoofd van P&O. Dat zag de heer Pouls wel zitten. Alle vacatures binnen Philips zag hij op die manier langs komen. Dat duurde een jaar en toen zag hij een aantrekkelijke functie in Eindhoven. Dat leek hem wel wat en ze wilden hem direct hebben. Hij wilde echter dat organisatieboek eerst nog afmaken. Dat lukte en jaren later sprak men nog over het boek van Pouls.
Zo kan de heer Pouls nog veel meer voorvallen uit zijn leven naar voren brengen. Waar het volgens hem om gaat is, dat je oog moet hebben voor alle kansen die zich voordoen. Liefst op verschillend terrein want dat is leerzaam. Het geeft je ervaring, waardoor je meer waard wordt. Wees niet bang voor een zeperd, want ook daar leer je van. Al is het alleen al hoe je er mee om moet gaan. “Natuurlijk is niet iedereen zo geaard als ik”, zegt de heer Pouls. “Ik ben een bouwer. Ik pak iets aan en probeer er iets van te maken. Lukt dat, dan is er bij mij nogal gauw de lol van af. Het moet dan door anderen voltooid worden. Ik geniet ervan als iets slaagt. Ik voel mij dan gelukkig. Merkwaardig is dat je lichaam er ook op reageert. We zeggen dan: hij zit goed in zijn vel. Het blijkt, dat mensen die gelukkig leven ook van een langer en gezond leven genieten”.
Gelukkig en gezond leven
Hoe kunnen we nu zorgen dat we blij en gelukkig leven en daardoor langer en gezond op ons zelf kunnen blijven wonen? Iedereen heeft al eens meegemaakt dat hij blij is met een behaald succes daar hoef je geen bouwer zoals de heer Pouls voor te zijn. Het behalen van een diploma geeft al zo’n gelukkig gevoel. Het recept is volgens hem om doelen in het leven te stellen. Daar kun je naar toe leven en als je deze realiseert, ben je blij en gelukkig. Het zal niet altijd gemakkelijk zijn om doelen te vinden en hoe gaan we er mee om als een doel niet gehaald wordt. Gaan we dan bij de pakken neerzitten? Wat gebeurt er wanneer een dierbare ons ontvalt? Vallen we dan in een diep zwart gat waar we niet meer uitkomen? Veel zal van ons karakter afhangen. Wanneer men er niet in slaagt nieuwe doelen te formuleren na bijvoorbeeld een ernstig verlies kunnen er gevoelens van depressiviteit ontstaan of ervaringen van zinloosheid. Hulp is dan nodig. Funest is, wanneer we zeggen van mij hoeft het niet meer of ik heb niet de behoefte nog iets op te pakken. Zaak is dan toch een verlangen te ontwikkelen. Wie wil zich niet zijn laatste jaren nog gelukkig voelen? Met het stellen van doelen moet je al in je werkzame leven beginnen. Dat kost inspanning maar het levert wat op. Doe je dit regelmatig, dan wen je eraan. Dat is van belang, want op oudere leeftijd lukt het vaak niet meer. De oudere mens wil al gauw denken dat hoeft van mij niet meer. Terwijl hij nog zo’n blij en gezond leven zou kunnen hebben.
Joep Wijsbek
Dit artikel is eerder verschenen op de website van Power Eindhoven.