Het nieuwe ouder worden

Zinnovia verwelkomt een nieuwe gastblogger!

Zo nu en dan schrijft een enthousiaste gastblogger mee aan de inspiratieblog van Zinnovia. De gastbloggers zijn gepensioneerde mensen die, eenmalig of vaker, willen schrijven over het invullen van de levensfase na het pensioen.

In zijn eerste blog geeft Joep Wijsbek zijn visie op ouder worden in onze samenleving.

Eind vorig jaar verscheen er een mooi boekje van de Nederlandse cartoonist, striptekenaar en schrijver Peter van Straaten, met als titel Hoezo oud? Zijn laatste boekje. Peter van Straaten overleed op 8 december 2016 op 81-jarige leeftijd.

De titel Hoezo oud? lijkt ook van toepassing op de ontwikkelingen in het ouder worden gedurende de laatste decennia. We zien daarbij dat de manier waarop we omgaan met en denken over ouder worden snel aan het veranderen is. In plaats van een zorgelijke periode met afnemende gezondheid en mobiliteit zien we steeds meer ouderen die na hun pensionering nog een gezonde levensverwachting hebben van ruim twintig jaar. Pas daarna eist leeftijd echt zijn tol. Binnen een eeuw steeg onze gemiddelde levensverwachting van 44 naar 80 jaar. En die stijging gaat maar door. Tussen het werkende leven en de fase van behoeftigheid is daarmee een nieuwe fase ontstaan, namelijk die van de actieve ouderdom.

Voor ouderen in deze levensfase geldt dat de directe zorg voor kinderen achter hen ligt, en vóór hen een redelijk gezonde toekomst, nog maar gedeeltelijk door betaalde beroepsarbeid gevuld. We moeten daarom ons beeld van de tweede levenshelft grondig herzien. We zijn uit alle levensloopmodellen gegroeid, zoals een kind uit z’n kleren. Jan Auke Walburg duidt deze nieuwe levensfase aan als een soort gerontologische adolescentie. Er is geen sprake van een hormonale crisis, met daaraan gekoppeld de noodzaak om jezelf te bewijzen, maar eerder een zingevingscrisis, na een leven waarbij de zin altijd klaarlag door al het werk en vaak een gezin. Ineens ben je samen of alleen en moet je helemaal zelf de komende twintig jaar op een zinnige en plezierige manier invullen. Ga je fietsen en citytrips maken? Verhuizen naar een zonnig land? Beginnen aan de opleiding die je altijd hebt willen volgen? Vrijwilligerswerk?

Het nieuwe ouder worden

Nog steeds leeft hierbij het beeld dat mensen met het ouder worden fysiek maar ook intellectueel achteruitgaan. Dat dat niet het geval hoeft te zijn bewijst het onderzoek The Berlin Aging Study van Baltes cs (1997). Daaruit blijkt dat mensen zich tot op hoge leeftijd kunnen blijven ontwikkelen, op voorwaarde dat zij in zichzelf blijven investeren.

In het onderstaande schema is te zien hoe onze fysieke prestaties rond het 20e jaar hun hoogtepunt bereiken, om daarna geleidelijk aan af te nemen. We kunnen het niveau nog enige tijd handhaven, wanneer we hierin voldoende investeren, maar vanaf ons 40e jaar zet de neergang definitief in. Onze persoonlijke ontwikkeling en groei bereikt zijn hoogtepunt omstreeks ons 70e jaar. Wie voldoende in zichzelf investeert kan zich echter tot op zeer hoge leeftijd blijven ontwikkelen. Het onderstaande schema laat dat door middel van de zgn. ‘Baltes-lijnen’ duidelijk zien.

De rode lijn is de lijn van de groei van ieder mens van baby tot volwassene, de groene de ontwikkeling van de competenties en vaardigheden die iedereen in de loop van zijn/haar leven opdoet. De rode lijn piekt rond het 20e levensjaar, de groene stijgt langzaam maar kan tot op hoge leeftijd blijven stijgen.
Je moet dan wel in jezelf blijven investeren. Het veld rondom de lijnen geeft de bandbreedte aan. Wie in zichzelf investeert, zit aan de hoge kant van de lijn; wie dat niet doet, aan de lage kant.

Een probleem is dat wij voor de fase van de actieve ouderdom nog over weinig rolmodellen beschikken. Het is daarom wel aardig om deze eerste blog af te sluiten met een introductie van de Youngsters.

The Youngsters

In het fotoboek over de Youngsters lezen we: er wordt een grote groep mensen ouder, die het oud worden opnieuw aan het uitvinden is. Grotendeels afkomstig uit een generatie die de jongerencultuur uitvond, die in de jaren ’60 en ’70 aan de wieg stond van de hedendaagse popmuziek, het modebeeld decennialang bepaalde en nog steeds een flinke vinger in de pap heeft op economisch, maatschappelijk en politiek toneel. De generatie van de babyboomers. Ze worden ook wel de ‘Youngsters’ genoemd, en ze worden beschouwd als een kleurrijke diverse groep, die niet in een hokje is te plaatsen.

Ze zijn te omschrijven als ‘de hipsters onder de ouderen’. Ze genieten bewust van het leven en zijn open-minded. Het ouder worden accepteren zij en zien dit niet als iets negatiefs. Youngsters zijn in balans en zoeken naar uitdagingen en nieuwe invulling(en) van hun leven. Woorden als eigenzinnig, stijlvol en innovatief, maar ook invloedrijk en intelligent passen hen goed. Opgewektheid en onafhankelijkheid vinden ze belangrijk in het leven. Ze ondernemen veel en maken bewuste keuzes. Ze zijn zelfverzekerd, weten wat ze willen en waar ze voor staan.

Youngsters vinden het prettig om herinneringen van vroeger op te halen. Een groot deel van de groep komt uit de protestgeneratie, die ooit aan de wieg stond van de popcultuur. Mooie mensen met dito verhalen. Misschien wel de grootste subcultuur ooit.

Ter illustratie van deze groep heeft Anne Dijkhorst een prachtig fotoboek gemaakt, met daarin een dertigtal portretten van zgn. Youngsters. Dit boek biedt een aardig inkijkje in hun leven, we leren hun levensmotto kennen en hun kijk op de toekomst. Voor iedereen die zich Youngster voelt of Youngsters kent zal dit fotoboek een feest van herkenning zijn.

Voor meer informatie: www.deyoungsters.nl